Verbeelding en Werkelijkheid: Nieuwe Systemen voor de Toekomst
1/3
Systeem26. Kerk
Mijn geloof wil ik samen met anderen in een kerk belijden. Geloven doe je in een geloofsgemeenschap, die onze kijk op moraal, norm en sociale orde verder zal vormgeven. Als het geloof in een gemeenschap intensief wordt gedeeld, zal het institutionaliseren tot een nieuwe kerk. De evolutiekerk1 zal net als andere kerken, zijn geloofsbelijdenis, regels, gedragingen, normen en waarden, visies en vergezichten verder ontwikkelen en in de samenleving als geheel tot uitdrukking willen brengen. Deze evolutiekerk is in principe een spirituele én een politieke organisatie want ze geeft de mens een sociale en kosmische bestemming.
De evolutiekerk is tegelijkertijd een tijdelijk vehikel voor groei en ontwikkeling. Het instituut lost op als de bestemming van de mensheid zich realiseert.
Maar de wet naar onze evolutionaire bestemming is ingewikkeld, onvoorspelbaar en ondoorgrondelijk.
Tot die tijd kan een evolutiekerk een organisatie zijn die ons op onze individuele weg ondersteunt, die een kracht voor sociale hervorming van de samenleving is, en onze kosmologie verder uitwerkt.
De Evolutiekerk is het instituut dat het kosmisch of metafysisch evolutionisme uitdraagt. De mens is een product van de kosmische evolutie die ‘aangedreven’ wordt door de metafysische wetten van de informatiedynamica. In een open universum schept de evolutie steeds hogere lagen van bewustzijn, van atoom naar mens, en van mens naar universeel bewustzijn. Op elke schaal zien we de kosmische evolutie een vergelijkbaar proces doorlopen, vergelijkbaar met de evolutieboom van het leven: ontstaan, verveelvoudiging, differentiatie,
systeemvorming, systeemdifferentiatie en complexificatie en tenslotte vervolmaking en transcendentie naar een volgend niveau.
De evolutionist gelooft ‘heilig’ in biodiversiteit en culturele diversiteit. Want daarmee kan het vermogen van de mens zich verder openbaren. De evolutionist gelooft in een gelijkwaardigheid van individu en gemeenschap, die door de ‘relatie’ verbonden zijn in de sociale triniteit. De evolutionist heeft respect voor materie en de planeet, voor leven en de natuur want zij zijn metafysisch met ons verenigd. We zijn er niet alleen uit voortgekomen. Ze zijn inherent onderdeel van de ontplooiing van het menselijk vermogen. Materie en leven wordt verrijkt met nieuwe ontplooiingsvermogen.
2/3
Hoe gaat de Evolutiekerk er uit zien? De evolutiekerk heeft geen zetel, geen bedevaartsplaats, geen heilig boek, een geloofsbeleidenis zonder veel kerkelijke voorschiften. Om de geloofsgemeenschap te versterken en een groepsidentiteit te bouwen zullen we gebruik maken van geritualiseerde momenten. Rituelen2 versterken het geloof en kunnen een enorme kracht voor sociale hervorming zijn. Daarbij moeten we wel waken voor het gevaar van ‘versteende’ rituelen, die tot dogma’s leiden en het instituut in zichzelf opsluit. Het is van belang dat de evolutiekerk zich niet afsluit maar open staat naar de ontwikkelingen in de wereldsamenleving, in het bijzonder naar vernieuwingen in de wetenschap, de geboortegrond van de evolutiekerk.
Rituelen kunnen worden geschapen rondom het moment van toetreding tot de kerk3.
Rondom het intreden van nieuwe fases in de menselijke ontplooiing zowel in individuele als in sociale zin. Op persoonlijke vlak kan je denken aan de eerst ejaculatie/menstruatie, de eerste seks of liefdesrelatie en de intreding/uittreding tot een huishouden of de geboorte of dood van een lid van het huishouden. Voor de katholiek kerk is het gezin de hoeksteen van de samenleving; voor de evolutiekerk is dat het huishouden. Een huishouden is een micro-samenleving van mannen, vrouwen, kinderen en ouderen achter een gemeenschappelijke voordeur en een uiterste belangrijk instrument voor menselijke ontplooiing. In sociale zin gaat het om de eerste en laatste (basis)schooldag, het behalen van een examen of het doen van een promotie, de eerste wetenschappelijke publicatie, de eerste of laatste werkdag.
De evolutiekerk zal ook de toetreding tot het wereldburgerschap ritualiseren omdat die een essentiele stap is in de verdere ontwikkeling van de mensheid.
Naast deze aanwijsbare momenten is het van belang het geloof regelmatig te beleven in een samenkomst. Dat hoeven geen gebedsvieringen te zijn, zoals de Christelijke kerkgang, maar kan kan een samenkomst zijn op een universiteit waarin een wetenschappelijke lezing wordt gehouden of juist een spirituele lezing over het evolutiegeloof. Het kan ook gaan om samen zingen, dansen en discussiëren. Laten we in dit verband de geboortedagen van Newton, Planck, Einstein en Boltzmann, de naamdragers van universele constanten, uitroepen tot kerkelijke feestdagen.
3/3
Tot slot. Menswording is zingeving. Geloof in de vermogende evolutiemens, geloof in ontplooiing, geloof in alles uit een mens te halen wat er in zit, geloof in de toekomst van de mensheid en de Aarde, geloof in het materiele en in het bovenmenselijke, geloof in de drie-eenheid en in God. Laat mij u dopen, en treedt toe tot de virtuele evolutiekerk. Laten we samenkomsten organiseren en het feest van ons leven en ons rationaliteit vieren. Laten we streven naar de totstandkoming van een wereldstaat, de evolutionaire bestemming voor de mens van vandaag, laten het potentiaal van uw medemens vergroten opdat hij of zij bijdraagt aan de potentiaal van de mensheid als geheel. Laten we allereerst armoe en ziekte bestrijden en iedereen een dak over het hoofd geven. Laten we zorgvuldig met ons milieu, de Aarde, om gaan.
We zullen een nieuwe evenwicht moeten opbouwen. Laten we open staan voor nieuwe ontwikkelingen en technologieën en de evolutie verantwoord voortzetten door als samenleving evenwicht tussen techniek en ethiek als uitgangspunt te nemen.
Ik nodig mijn geloofsgenoten die mijn geloof willen belijden en beleven zich alvast aan te melden als lid van de op te zetten kerk via het onderstaande formulier.
Notities
- De naam ‘evolutiekerk’ wordt soms ook gebruikt voor een groep fundamentele Christenen die menen dat de evolutietheorie van Darwin juist is en de Bijbel dus ‘niet letterlijk’ moet worden gelezen. De evolutiekerk die ik hier voorstel is een andere. Ze ontstaat uit de wetenschap en niet uit het Christendom en heeft dus niets met de bijbel te maken. Dat neemt niet weg dat beiden ‘geloof’ en ‘evolutie’ elke op een eigen manier proberen te verenigen.
- Alain de Botton zoekt in zijn boek ‘Religie voor Atheisten’ naar rituelen voor ongelovigen, omdat hij meent dat rituelen een belangrijke functie hebben die in stand moeten worden gehouden. De evolutiekerk is in veel opzichten ook religie voor seculieren, maar dan wel seculieren die een nieuwe spiritualiteit willen omarmen, evolutionisten. Een aantal van zijn suggestie kan ik dan ook zonder meer overnemen.
- In de Katholieke Kerk en de (Oosters)-Orthodoxe kerken bestaan zeven sacramenten: doop, vormsel, eucharistie, biecht, priesterwijding, huwelijk en ziekenzalving die vooral kerkelijke rites zijn, en veel minder persoonlijke rites.
