1/4
Geloven is menselijk: het geeft betekenis aan ons bestaan. Geloven is zingeving. Geloven betekent dat we ons bestaan, wat absoluut is, met woorden proberen te beschrijven, wat altijd relatief is. Door te geloven geven we deze beschrijvingen de kracht van het onbetwijfelbare. Zonder deze overtuiging kunnen we niet handelen. Het is een essentieel onderdeel van het mens-zijn, zowel individueel als in een groep. Want geloof geeft ook een sterke sociale band met geloofsgenoten. Om een persoonlijke geloofsovertuiging te laten uitgroeien tot een sociale beweging, oftewel een religie, moet het drie elementen bevatten: een visie op de werkelijkheid (een kosmologie), een visie op plaats van de mens binnen die
kosmologie, - hoe is de mens ontstaan en waar gaan we naar toe, - en richtlijnen over hoe we moeten leven.
In het seculiere Westen hebben we wel een wetenschappelijk onderbouwde visie op de kosmos en het begin van de mens, maar de wetenschap vertelt ons niets over het doel van de mens of hoe we moeten leven. Ik beschouw dat als een gebrek. De religie die ik hier presenteer, het Kosmisch Evolutionisme, voegt geloof in de mens en geloof in de toekomst toe aan de wetenschap en verbindt deze met een maatschappijvisie. Het verbindt filosofie, wetenschap en samenleving tot één geheel. Met de evolutiewet, de wetmatige groei van zelforganisatie, kunnen we het ‘hogere’ opnemen in het wetenschappelijke wereldbeeld : deze wet geeft de kosmos een nieuwe toekomst en de mens een potentiële bestemming.
Op basis van deze en de andere metawetten van de Informatiedynamica heb ik de systeemkosmologie ontworpen
waarin de mens centraal tussen de micro- en macrokosmos wordt geplaatst, met zowel een verleden als een toekomst. Dit nieuwe mensbeeld geeft ook nieuwe ethische en sociale normen. Kortom, het bevat alle elementen om van de wetenschap een nieuwe volwaardige religie te maken. Natuurlijk weten we niet zeker of de mens dat zijn bestemming zal bereiken, maar we kunnen er wel in geloven!
Volgens de systeemkosmologie is de eerste evolutionaire bestemming van de mens een planetair bewustzijn en is de algemene universele bestemming, (ver in de toekomst?), een kosmisch bewustzijn.
2/4
Het planetair bewustzijn ontstaat uit een complete wereldsamenleving, waarin het informatiepotentiaal van de mens volledig is benut. Het is een samenleving waarin letterlijk niets nieuws meer te bedenken valt en die zo hecht en compact is geworden dat ze de basis vormt voor een nieuw kosmologisch werkelijkheidsniveau: dat van een planetaire intelligentie. Ik noem het zo, omdat er geen beter woord voor bestaat. Deze kwaliteit overstijgt het denken, net zoals het leven de materie overstijgt, en het denken het leven overstijgt.
Ons universum kan verder groeien van een planetair bewustzijn naar een galactisch bewustzijn en uiteindelijk naar een universeel bewustzijn.
Op grond van de evolutiewet zullen nieuwe systemen van bewuste entiteiten evolueren naar een nieuw bewustzijn op hoger niveau van werkelijkheid, zoals dat eerder gebeurde bij het ontstaan van atomen,
moleculen, cellen en intelligent leven. Bewustzijn is dus universeel, want bewustzijn is informatiepotentiaal. Maar ook een universeel bewustzijn is niet het definitieve eindpunt van evolutie. Ons universum is deel van een nog groter multiversum.
Het Kosmisch Evolutionisme ziet de werkelijkheid niet als een reeks kosmische ongelukken, maar als een wetmatig groeiproces van informatiesystemen voortgestuwd door een open universum. Op elke niveau van de systeemhierarchie wordt het potentiaal van bijbehorende objectconstante gerealiseerd in ontelbare systeeemvariaties. Op elk niveau ontstaan en vergaan systemen, maar de algemene opgaande lijn is dat de informatieinhoud van systemen groeit, totdat uiteindelijk het maximum is bereikt.
Het Kosmisch Evolutionisme verrijkt en vervolmaakt de wetenschap met nieuwe religieuze elementen, - een kosmologie en mensvisie, een ethiek, en sociaal orde. De wetenschap wordt daardoor minder afstandelijk, meer sociaal betrokken, geloviger. Maar de Evolutionist is geen dogmaticus omdat we ook het filosofische conceptrelatvisme in de religie verwerken. Het conceptrelativisme verwerpt het monisme en het dualisme en omarmt de drie-eenheid. Er zijn altijd meerdere perspectieven dat ons denken voortdurend in beweging houdt.
Een geloof moet worden beleden; Een goed religieus gebruik is om het geloof in geloofsartikelen samen te vatten.
3/4
Ik heb er 10 geformuleerd:
Artikel 1 en 2 geven de verhouding van mens tot zijn werkelijkheid weer. De 5 metawetten van de informatiedynamica zijn de basis waarop de systeemkosmologie is gebouwd, en geven de mens een plaats in die kosmologie. Het menselijk informatiepotentiaal is het vermogen van mens om te denken. Het is de unieke, kosmische categorie van de intelligentie. Door te denken scheppen we nieuwe werkelijkheden en samenlevingen.
Artikel 3 t/m 6 gaan dieper in op de menselijke wording. Het denken wordt toegepast op alle ‘schalen’ van bestaan, die ten grondslag liggen aan de menselijke existentie. Het gaat om de ons omringende materie en het fysieke lichaam, om de ons omringende natuur en het eigen emotionele leven, het gaat om de cultuur waarin we bestaan en ons eigen geestelijke identiteit.
De drie wordingsschalen staan niet los van elkaar, maar komen samen in de individuele wil en de ons omringende sociale machten. De kunst van het menselijke leven is deze polariteiten in balans te brengen en tegelijkertijd de onbekende mogelijkheden die de fysieke, levende en geestelijke wereld hebben te ontplooien in een individuele en sociale context.
4/4
Artikel 7 zegt dat de mens en Aarde met elkaar verbonden zijn. De Aarde heeft ons voortgebracht, en gevormd tot wat we nu zijn. De planeet is ons ‘huis’ en leefomgeving, dat bestaat uit ontelbare in elkaar grijpende ecosystemen1. Door de ontplooiing van het menselijke vermogen en de omvang van de wereldbevolking zal de mens ook de Aarde en deze systemen veranderen.
In het Antropoceen worden we ons bewust van de delicate balans tussen mens en Aarde en zullen we ons gedrag daar op afstemmen. Behoud van ons huis en een goede leefomgeving vereist respect en liefde voor materie en natuur, voor alle medebewoners van de Aarde, en instandhouding van fysieke variatie, biodiversiteit, culturele diversiteit. Ze zijn van evolutionair belang voor de mens.
De evolutionaire bestemming van intelligent leven, zoals de mens, is een planetair bewustzijn (artikel 8). Dit ‘einde van de mens’, dit evolutionaire hiernamaals, wordt bereikt als de wereldsamenleving een toestand van ‘compleetheid’ bereikt, waarin het complete vermogen van de mens wordt gerealiseerd, waarin ieder mens vrij van ego is, waarin de vrije wil overeenstemt met de sociale macht. Dit planetaire, sociale systeem zal gaan handelen als één bewustzijn op het hoger systeem niveau, met een vermogen dat wij niet kunnen begrijpen, omdat dat het denken transcendeert. Deze bestemming geeft ruimte aan een nieuwe spiritualiteit, dat nauw verweven zal worden met het bedrijven van wetenschap.
Ik geloof in de triniteit. Het denken moet niet verstrikt raken in een monisme of een dualisme, omdat dit soort denken, onze creativiteit, de ruimte voor perspectieven en onze intelligente bewegelijkheid vermindert. Ik geloof in de kracht van het conceptrelativisme dat tegenstrijdigheden overbrugt door nieuwe perspectieven te openen; dat geloof en twijfel, dogma en kritiek verbindt in plaats van scheidt.
Ik geloof in God in vele gedaantes: als een universeel bewustzijn waarin tijd en ruimte versmelt tot één. In geloof in God als filosofische drie-eenheid van zijn, wording en bewustzijn. In geloof in God als (gespreks)partner. Ik geloof in God als liefde voor de mens en zijn vermogen.